ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΝΟΣΟΚΟΜΙΑΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ

Αρχική Σελίδα Ιατρικά ΘέματαΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΝΟΣΟΚΟΜΙΑΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΝΟΣΟΚΟΜΙΑΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ

Της Πουρλιώτου Αναστασίας, Νοσηλεύτριας Τ.Ε.

Τα αντιβιοτικά σήμερα αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες και πολυτιμότερες επιτεύξεις στον τομέα της θεραπευτικής. Λοιμώξεις που ήταν παλαιότερα επικίνδυνες για τη ζωή των ασθενών, σήμερα μπορούν να θεραπευθούν με εύκολα δοσολογικά σχήματα επιλεγμένα αντιβιοτικών.
Παράλληλα όμως η ανακάλυψη και εισαγωγή στην πράξη πληθώρας αντιβιοτικών, πολλά από τα οποία έχουν παρόμοιες φαρμακολογικές και αντιμικροβιακές ιδιότητες, οδήγησαν σε μία σύγχυση ως προς την ορθή χρησιμοποίησή τους και συγχρόνως κατέστησαν έντονο το φαινόμενο της μικροβιακής αντοχής.
Αποτέλεσμα είναι να έχουμε σήμερα πρόβλημα αυξημένης συχνότητας νοσοκομειακών λοιμώξεων οφειλόμενων σε πολυανθεκτικά μικρόβια που συνθέτουν τη μικροβιακή χλωρίδα του νοσοκομειακού περιβάλλοντος. Η μεταβολή της μικροβιακής οικολογίας των νοσοκομείων συνδέεται άμεσα με την αυξημένη κατανάλωση των αντιβιοτικών όπως και με την εσφαλμένη χορήγησή τους. Είναι κοινή διαπίστωση ότι το 305 των νοσοκομειακών ασθενών λαμβάνουν αντιβιοτικά και εξ’ αυτών το 505 χωρίς να είναι απαραίτητο. Η άμεση συσχέτιση της αύξησης ή της μείωσης της μικροβιακής αντοχής με την αυξημένη ή μειωμένη χρήση των αντιβιοτικών έχει αποδειχθεί με πολλές μελέτες.
Ο συνηθέστερος μηχανισμός δημιουργίας ανθεκτικών στελεχών από την αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών είναι η εκλεκτική πίεσε που ασκείται από την παρουσία του αντιβιοτικού και οδηγεί στην εξαφάνιση του ευαίσθητου πληθυσμού και την αντικατάσταση του από ανθεκτικά στελέχη.
Στις κοινές συνέπειες της αλόγιστης χρήσης αντιβιοτικών περιλαμβάνονται, εκτός της αύξησης της μικροβιακής αντοχής :
(α) Η οικονομική σπατάλη (το 40% του κόστους όλων των φαρμάκων στα νοσοκομεία ανήκει στα αντιβιοτικά και απ’ αυτά το ποσοστό το 60% αφορά τα νέα αντιβιοτικά)
(β) Η άσκοπη έκθεση των ασθενών σε ανεπιθύμητες ενέργειες
(γ) Η απώλεια δραστικότητας πολύτιμων αντιμικροβιακών ουσιών
(δ) Η εμφάνιση επιλοιμώξεων (superinfection) και τέλος
(ε) Πιθανές δυσχέρειες στην ορθή διάγνωση και θεραπεία των λοιμώξεων σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιβιοτικά.

Οι συνήθεις αιτίες της κακής χρήσης αντιβιοτικών συνοψίζονται παρακάτω :
1.Ανεπαρκής ενημέρωση
2.Ανεπάρκεια διάγνωσης και θεραπείας των λοιμώξεων
3.Ελλιπής υποστήριξη μικροβιολογικού εργαστηρίου
4.Λανθασμένη αντίληψη στη χρήση αντιβιοτικών
5.Τα αντιβιοτικά ως εύκολη λύση στα προβλήματα διάγνωσης
6.Η χρήση πολλών αντιβιοτικών ή ευρέως φάσματος για την κάλυψη ασυνήθιστων παθογόνων

Η ανεπαρκής ενημέρωση των ιατρών στις εξελίξεις της αντιμικροβιακής χημειοθεραπείας αποτελεί μία από τις βασικές αιτίες εσφαλμένης χορήγησης των αντιβιοτικών σε συνδυασμό με την λανθασμένη αντίληψη ότι αν ένα φάρμακο μπορεί να είναι αποτελεσματικό σε μικρή και σύντομη δοσολογία τότε αυτό μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικό σε μεγαλύτερη και μακριότερη δοσολογία. Επίσης η προτίμηση χρησιμοποίησης πολλών αντιβιοτικών σε άσκοπους συνδυασμούς ή ισχυρών αντιβιοτικών ευρέως φάσματος εναντίον ασυνήθιστων παθογόνων, αποτελεί ένα άλλο σοβαρό λάθος δεδομένου ότι οδηγεί σε σοβαρή αλλοίωση της μικροβιακής χλωρίδας του νοσοκομειακού περιβάλλοντος.
Μετά από αυτές τις διαπιστώσεις προκύπτει το ερώτημα πως μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτό το μεγάλο πρόβλημα των νοσοκομειακών λοιμώξεων και της μικροβιακής αντοχής και παράλληλα να διασωθούν τα πολύτιμα αντιβιοτικά.
Είναι σημαντικό, εκτός από τα μέτρα που θα πρέπει να λαμβάνονται από την πλευρά των επίσημων φορέων της πολιτείας στα πλαίσια της εφαρμογής μιας ορθής πολιτικής χρήσης αντιβιοτικών, να γνωρίζουμε τις αρχές της ορθής αντιμικροβιακής χημειοθεραπείας και της ορθολογικής χρήσης των αντιβιοτικών. Η ορθή αντιμικροβιακή χημειοθεραπεία πρέπει να οδηγεί : Στην ταχεία ίαση του ασθενούς χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες και στην ταχεία έξοδο από το νοσοκομείο.
Επιπρόσθετα θα πρέπει να έχει χαμηλό κόστος ώστε να αποφεύγεται οικονομική σπατάλη. Είναι όμως ευνόητο ότι το κόστος του αντιβιοτικού που χρησιμοποιείται βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα εφόσον είναι το ενδεικνυόμενο. Όμως επί ίσης δραστικότητα αντιβιοτικών το κόστος θα πρέπει να αποτελεί σοβαρό κριτήριο επιλογής.
Τέλος, θα πρέπει η επιλεγείσα αντιμικροβιακή θεραπεία να σέβεται κατά το δυνατό τη μικροβιακή οικολογία του περιβάλλοντος που εξαρτάται από το είδος των χρησιμοποιούμενων αντιβιοτικών, τη δράση και τη διάρκεια της θεραπείας.
Η ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών προϋποθέτει τη γνώση του είδους της λοίμωξης, των φαρμακολογικών και αντιμικροβιακών χαρακτηριστικών, των αντιβιοτικών και βέβαια του ιδίου του ασθενή.
Η εφαρμογή της πολιτικής χρήσης των αντιβοτικών, για την αντιμετώπιση του φαινομένου της μικροβιακής αντοχής και του προβλήματος των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων όπως αυτή εφαρμόζεται στις χώρες της Ευρώπης και της Β. Αμερικής περιλαμβάνει τα ακόλουθα μέτρα, πολλά από τα οποία συνιστώνται και από την Κεντρική Επιτροπή Ενδονοσοκομειακών Λοιμώξεων στη χώρα μας για την εφαρμογή τους στα Ελληνικά νοσοκομεία.

1)Συνεχείς εκπαίδευση του ιατρικού προσωπικού στις λοιμώξεις και τη σύγχρονη αντιμικροβιακή χημειοθεραπεία. Αυτή πρέπει να αρχίζει από τα φοιτητικά χρόνια και να συνεχίζεται σε μετεκπαιδευτικά σεμινάρια – μαθήματα, με συνεργασία αρμοδίων φορέων όπως τα πανεπιστήμια, ο ΕΟΦ, οι επιτροπές ελέγχου των λοιμώξεων των νοσοκομείων και το Υπουργείο Υγείας.

2)Σύνταξη και καθιέρωση του νοσοκομειακού συνταγολογίου. Το νοσοκομειακό συνταγολόγιο καταρτίζεται σε κάθε νοσοκομείο με την ευθύνη των επιτροπών Ν.Λ. και φαρμάκων και τη συνεργασία ειδικών από τα διάφορα τμήματα του νοσοκομείου. Έχει τη μορφή εγχειρίδιο, στο οποίο περιλαμβάνονται υπό μορφή ενιαίας στρατηγικής, οδηγίες για χημειοπροφύλαξη και αντιμικροβιακή χημειοθεραπεία, τα δοσολογικά σχήματα, οι ανεπιθύμητες ενέργειες και το κόστος των αντιβιοτικών. Αποκλείονται απ’ αυτό αντιβιοτικά τα οποία παρουσιάζουν εκάστοτε υψηλά ποσοστά μικροβιακής αντοχής, όπως επίσης αποκλείονται και διάφορα ομοειδή σκευάσματα που ανήκουν σε ίδιες κατηγορίες. Το περιεχόμενο του συνταγματολογίου μεταβάλλεται και ανανεώνεται κατά διάφορα χρονικά διαστήματα ανάλογα με τις εξελίξεις της μικροβιακής χημειοθεραπείας και τα δεδομένα του νοσοκομείου.

3)’Ελεγχος και καταγραφή της κατανάλωσης των αντιβιοτικών στα διάφορα τμήματα του νοσοκομείου από τη φαρμακευτική υπηρεσία.

4)’Ελεγχος και καταγραφή των ποσοστών της αντοχής των απομονωμένων μικροβίων, από το μικροβιολογικό εργαστήριο, στα χρησιμοποιούμενα αντιβιοτικά. Παράλληλα θα πρέπει να γίνεται ενημέρωση των κλινικών ιατρών κατά τακτά διαστήματα όσον αναφορά τη μικροβιακή αντοχή. Απαραίτητη επίσης θεωρείται η συσχέτιση από την επιτροπή νοσοκομειακών λοιμώξεων των αποτελεσμάτων της μικροβιακής αντοχής και της κατανάλωσης των αντιβιοτικών, ώστε να δίδονται οι κατάλληλες οδηγίες περιορισμού κάποιων συγκεκριμένων αντιβιοτικών.

5)Επαρκής υποστήριξη μικροβιολογικού εργαστηρίου για απομόνωση, τυποποίηση και έλεγχο ευαισθησίας των παθογόνων μικροβίων, με ταχεία αποστολή των αποτελεσμάτων στους κλινικούς ιατρούς. Με αυτό τον τρόπο περιορίζονται στο ελάχιστο δυνατό οι τυφλές εμπειρικές θεραπείες, οι οποίες περιέχουν μεγαλύτερο ποσοστό λάθους κατά την επιλογή αντιβιοτικών.

6)Εφαρμογή του περιορισμένου αντιβιογράμματος κατά την αποστολή των αποτελεσμάτων των καλλιεργειών από το εργαστήριο στους κλινικούς ιατρούς, ώστε να περιορίζεται η χρήση πολλών αντιβιοτικών και ιδιαίτερα νεοτέρων και ισχυρών. Για την περίπτωση της μη απάντησης στη θεραπεία θα ακολουθεί η αποστολή νέου αντιβιογράμματος, μετά από συνεννόηση με το μικροβιολογικό εργαστήριο.

7)Συνεργασία κλινικών και μικροβιολόγων με την καθιέρωση του συνοδευτικού δελτίου πληροφοριών στο οποίο αναγράφεται η θέση της λοίμωξης, το είδος της λοίμωξης και το υλικό καλλιέργειας. Σημαντική πληροφορία επίσης αποτελεί και το αν ο ασθενής λαμβάνει ή όχι αντιβιοτικά κατά τη λήξη των καλλιεργειών.

8)Συμβουλευτική υπηρεσία λοιμωξιολόγων ιατρών ή των μελών των επιτροπών Ν.Λ.

9)Έλεγχος στη χορήγηση νέων εξειδικευμένων αντιβιοτικών των οποίων η χορήγηση θα πρέπει να εγκρίνεται από τα μέλη των επιτροπών ή εξουσιοδοτημένους ιατρούς που ασχολούνται με τις λοιμώξεις.

‘Ολα τα ανωτέρω μέλη θα πρέπει να ελέγχονται κατά διαστήματα ως προς την απόδοσή τους από την επιτροπή Ν.Λ. με γνώμονα τη συχνότητα των Ν.Λ., τα ποσοστά της μικροβιακής αντοχής και την κατανάλωση των αντιβιοτικών.
Με τα ανωτέρω μέτρα γίνεται μια προσπάθεια να επιτευχθούν οι στόχοι μιας ορθής πολιτικής χρήσης των αντιβιοτικών, που είναι η επιτυχής αντιμετώπιση των Ν.Λ., η καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής, η διασφάλιση της δραστικότητας των αντιβιοτικών και η μείωση του κόστους.

‘Ομως για την επιτυχή εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής ως απαραίτητες προϋποθέσεις θεωρούνται οι εξής :
i.Να είναι αποδεκτή από τους κλινικούς ιατρούς.
ii.Να είναι εύκαμπτη και προσαρμοσμένη στις συνθήκες του κάθε νοσοκομείου.
iii.Να ανανεώνεται συχνά
iv.Να παρέχει αρχές χημειοπροφύλαξης και θεραπείας των λοιμώξεων.
v.Να περιλαμβάνει μηχανισμούς ελέγχου της χρήσης των αντιβιοτικών με παράλληλη ενημέρωση των ιατρών.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΝΕΟ ΤΑΛΑΝΤΟ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ 1ο ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ

Κατηγορίες

Επιλογές

Newsletters

Εγγραφείτε για τα για ενημερωτικά δελτία μας(newsletters)!

Newsletters Απλό κείμενοHTML Μήνυμα e-mail

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΝΕΟ ΤΑΛΑΝΤΟ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ 1ο ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ

Κατηγορίες

Επιλογές

Newsletters

Τα νέα της Μητρόπολης

Τάλαντο

Επιούσιος

Σύγκριση χαρακτηριστικού