ΟΞΥ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΟ ΓΛΑΥΚΩΜΑ

Αρχική Σελίδα Ιατρικά ΘέματαΟΞΥ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΟ ΓΛΑΥΚΩΜΑ ΟΞΥ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΟ ΓΛΑΥΚΩΜΑ

Α ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ
Σχολή ΣΕΥΠ
Τμήμα Νοσηλευτικής
ΣΤ’ Εξάμηνο

ΘΕΜΑ: ΟΞΥ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΟ ΓΛΑΥΚΩΜΑ

Εισηγητής: Κυπαρίση Γεωργία
Επιμελήτρια: Ασλανίδου Βαρβάρα

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
Ανατομία του οφθαλμού
Φυσιολογία του οφθαλμού

Πρώτο Μέρος
Τα ανατομικά στοιχεία που σχετίζονται με το γλαύκωμα
Το υδατοειδές υγρό
Ενδοφθάλμια πίεση
Μεταβολές της φυσιολογικής ενδοφθάλμιας πίεσης

Δεύτερο Μέρος
Ορισμός γλαυκώματος
Μηχανισμός γλαυκώματος
Μορφές γλαυκώματος
Οξύ γλαύκωμα
Χρόνιο γλαύκωμα

Τρίτο Μέρος
Νοσηλευτική φροντίδα
Μετεγχειρητική αγωγή

Τέταρτο Μέρος
Πρόγνωση
Έκβαση
Επιπλοκές

Ανατομία

Το αισθητήριο όργανο της όρασης αποτελείται από:
-το βολβό του οφθαλμού με το οπτικό νεύρο
-τους μύες του οφθαλμικού κόγχου
-και τα επικουρικά μόρια του βολβού.

Ο βολβός του οφθαλμού

Παριστάνει το σπουδαιότερο τμήμα του αισθητηρίου της όρασης. Έχει σχήμα ανώμαλο, σφαιρικό καταλαμβάνει το πρόσθιο τμήμα του οφθαλμικού κόγχου και αποτελείται από τρεις χιτώνες. Από έξω προς τα μέσα είναι: ο ινώδης χιτώνας, ο αγγειώδης χιτώνας και ο αμφιβληστροειδής. Οι τρεις χιτώνες αποτελούν την κοιλότητα του βολβού.

Ο ινώδης χιτώνας: παριστάνει τον εξωτερικό χιτώνα του βολβού και αποτελείται από τον σκληρό χιτώνα προς τα πίσω και τον κερατοειδή προς τα εμπρός. Έχει σκληρή σύσταση και αποτελεί το σκελετό του βολβού. Προφυλάσσει τους υπόλοιπους χιτώνες και συγκρατεί σταθερή την ενδοφθάλμια πίεση.

Ο αγγειώδης χιτώνας: βρίσκεται ανάμεσα στον αμφιβληστροειδή και τον ινώδη χιτώνα και αποτελείται από τρία τμήματα, τον χοριοειδή χιτώνα, το ακτινωτό σώμα και την ίριδα. Ο χιτώνας αυτός περιέχει τα αγγεία του βολβού, παράγει το υδατοειδές υγρό, στηρίζει το φακό και την ένταση του φωτός που προσπίπτει στον αμφιβληστροειδή.

Ο αμφιβληστροειδής χιτώνας: ο αμφιβληστροειδής χιτώνας αποτελεί τον ευαίσθητο στις φωτεινές ακτίνες χιτώνα του οφθαλμού. Καλύπτει από μέσα τον αγγειώδη χιτώνα και παρουσιάζει τρεις μοίρες: την οπτική, την ακτινωτή και την ιριδική.

Οι μύες του οφθαλμικού κόγχου.

Μέσα στον οφθαλομικό κόγχο, υπάρχουν επτά γραμμωτοί μύες καθώς και διάσπαρτες λείες μυικές ίνες, οι οποίες σχηματίζουν τον κογχαίο μυ. Χαρακτηριστικό των μυών αυτών είναι ότι εξαιρετικές λεπτές και ακριβείς.

Τα επικουρικά μόρια του βολβού.

Τα επικουρικά μόρια του βολβού είναι:
-τα ινώδη έλυτρα του βολβού
-τα φρύδια
-τα βλέφαρα
-ο επιπεφυκώς υμένας
-και η δακρυική συσκευή.

Εικόνα1: Ανατομία του οφθαλμού

Φυσιολογία

Η όραση, δηλαδή η αισθητηριακή λειτουργία οφθαλμού αποτελεί την ανώτερη αισθητηριακή αντίληψη του φωτός των αντικειμένων και των χρωμάτων. Χάρη σ’ αυτή την ικανότητα ερχόμαστε σε επαφή με το γύρω κόσμο και συνειδητοποιούμε τη θέση μας και την κίνηση μας μέσα στο χώρο.
Οι φωτεινές ακτίνες όταν προσπέσουν στο μάτι μας, περνούν τα διαφανή στοιχεία του (τον κερατοειδή, το υδατοειδές υγρό, το φακό και το υαλοειδές, το φακό και το υαλοειδές σώμα) και τέλος συγκεντρώνονται στον αμφιβληστροειδή. Ο αμφιβληστροειδής δρα ως το «φιλμ» της φωτογραφικής μηχανής.
Οι ακτίνες αυτές ερεθίζουν ιδιαίτερα τα κωνία και τα ραβδία και προκαλούν φωτοχημικές διεργασίες και βιοηλεκτρικές μεταβολές που τελικά γίνονται νευρικά σήματα και μεταφέρονται στο οπτικό νεύρο και όλη την οπτική οδό στον εγκέφαλο. Στο φλοιό του εγκεφάλου, στον ινιακό λοβό του αλλά και σε περιοχές του κροταφικού και βρεγματικού λοβού, τα σήματα αυτά κατά κάποιο τρόπο «αποκωδικοποιούνται» και ολοκληρώνεται η όλη λειτουργία της όρασης. Με άλλα λόγια έχουμε έναν υποδοχέα – δέκτη του αμφιβληστροειδή και ένα ανώτερο κέντρο επεξεργασίας των ερεθισμάτων, του ινιακού λοβού του εγκεφάλου που αποτελεί και το κέντρο της όρασης.

Πρώτο μέρος

Τα ανατομικά στοιχεία που σχετίζονται με το γλαύκωμα

Οι σπουδαιότεροι ανατομικοί παράγοντες που σχετίζονται με τη ρύθμιση της ενδοφθάλμιας πίεσης βρίσκονται στο πρόσθιο ημιμόριο του οφθαλμού και είναι οι εξής:
1. Το ακτινωτό σώμα. Το ακτινωτό σώμα είναι πίσω και πλάγια από τη στρογγυλεμένη κορυφή της γωνίας του πρόσθιου θαλάμου και παίζει σπουδαίο ρόλο στην προσαρμογή, την παραγωγή του υδατοειδούς υγρού και πιθανότατα στη ρύθμιση του συντελεστή αποχέτευσης. Ο πρόσθιος θάλαμος βρίσκεται μπροστά από τον κερατοειδή και πίσω από την ίριδα και την κεντρική μοίρα της πρόσθιας επιφάνειας του φακού περιφερικά από τη γωνία της ίριδας. Ενώ ο οπίσθιος θάλαμος μοιάζει με κοίλο δακτύλιο, που εμφανίζει σε διατομή σχήμα τρίγωνο. Μπροστά αφορίζεται από την ίριδα, πίσω από την περιφερειακή μοίρα της πρόσθιας επιφάνειας του φακού καθώς και από την ακτινωτή ζώνη, περιφερικά από τις ακτινοειδείς προβολές.
2. Ο κρυσταλλοειδής φακός και η ίριδα. Η θέση του φακού και της ίριδας καθορίζουν το βάθος του πρόσθιου θαλάμου ενώ η περιφέρεια της ίριδας και το σημείο πρόσφυσης της στην πρόσθια επιφάνεια του ακτινωτού σώματος προσδιορίζουν το εύρος της γωνίας και την έκταση της επαφής της ίριδας επάνω στο φακό.

3. Ο σκληροκερατοειδικός διηθητικός ηθμός. Ο διηθητικός ηθμός είναι ο ιστός από τον οποίο διέρχεται το υδατοειδούς καθ’ οδόν προς το σωλήνα του Schlemm και από εκεί με τα αθροιστικά σωληνάρια, στις πρόσθιες ακτινοειδείς φλέβες που χρησιμεύουν για την αποχέτευση του υδατοειδούς από τον πρόσθιο θάλαμο και τον φλεβικού αίματος από το ακτινωτό σώμα.

Εικόνα 2: Ανατομικά στοιχεία που σχετίζονται με το γλαύκωμα

Το υδατοειδές υγρό

Το υδατοειδές υγρό είναι λεμφώδες υγρό, άχρωμο διαφανές και χρησιμεύει για τη διατήρηση της ενδοφθάλμιους πίεσης καθώς και για τη θρέψη του φακού και του κερατοειδούς. Παράγεται από τα αγγεία του ακτινωτού σώματος, αθροίζεται στην αρχή στο οπίσθιο θάλαμο και με τη φακοκοραία σχισμή φέρεται στον πρόσθιο θάλάμο.

Παράγοντες που επηρεάζουν τη σύσταση του υδατοειδούς.

Η σύσταση του υδατοειδούς επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, οι σπουδαιότεροι από τους οποίους είναι:
1. Τα φυσικά χαρακτηριστικά του φραγμού που υπάρχει ανάμεσα στο πλάσμα και το υδατοειδές.
2. Η χημική σύσταση του πρωτογενούς διηθήματος από το στρώμα των ακτινοειδώς προβολών από το οποίο παράγεται το υδατοειδές.
3. Ο ρυθμός αποχέτευσης του υδατοειδούς από τον οφθαλμού.
4. Οι αλλαγές που προκαλούνται στο υδατοειδές σαν αποτέλεσμα της ανταλλαγής ύλης από την ίριδα με διάχυση και από τα προϊόντα του μεταβολισμού όλων των ιστών που διαβρέχονται από τα υδατοειδές.

Η ενδοφθάλμια πίεση

Η ενδοφθάλμια πίεση είναι η πίεση που ασκεί το υδατοειδές υγρό, το οποίο παράγεται από τις ακτινωτό σώμα στα τοιχώματα του βολβού.
Η ενδοφθάλμια πίεση πρέπει να μετράται σε κάθε ολοκληρωμένη φυσική εξέταση και πολλοί κλινικοί γιατροί παραπέμπουν τους άνω των 40 ετών αρρώστους στον οφθαλμίατρο για μέτρηση της μια φορά το χρόνο.
Για τη μέτρηση της χρησιμοποιείται το τονόμετρο Schiotz. Ο άρρωστος πρέπει να είναι ήρεμος. Τα σφιχτά κολλάρα χαλαρώνονται για προαγωγή της φλεβικής ροής. Ενημερώνεται ότι δεν πρέπει να τρίβει τα μάτια του για μισή ώρα μετά την εξέταση, οπόταν θα συνεχίζεται η δράση του τοπικού αναισθητικού.
Η διαπίστωση αυξημένης πίεσης αποτελεί ένδειξη πλήρους αξιολόγησης του οφθαλμού από τον οφθαλμίατρο.
Πολλές φορές για την ανίχνευση της παρουσίας γλαυκώματος ανοικτής γωνίας, ο οφθαλμίατρος μετρά και αναγράφει τη βασική ενδοφθάλμια πίεση. Στη συνέχεια, ο άρρωστος πίνει ένα λίτρο νερό και η ενδοφθάλμια πίεση μετράται και αναγράφεται σε μεσοδιαστήματα 30, 45,και 60 min από τη λήψη του νερού.
Σήμερα, για μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης χρησιμοποιείται ευρέως το απλανόμετρο (applanometer Goldman). Είναι ένα ηλεκτρονικό όργανο που εξασφαλίζει ακριβέστερη μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης.

Φυσιολογικές τιμές ενδοφθάλμιας πίεσης

Η ενδοφθάλμια πίεση στους υγιείς φτάνει κατά μέσο όρο στα 15-16 mmHg. Όσο πιο πάνω από τα 20 mmHg βρίσκεται η πίεση και όσο πιο πολύ διατηρείτε σ’ αυτό το ύφος, τόσο γρηγορότερα επέρχεται η βλάβη. Τιμές πίεσης πάνω από 26 mmHg παρουσιάζονται εξαιρετικά σπάνια σε υγιή άτομα.

Μεταβολές της φυσιολογίας ενδοφθάλμιας πίεσης.

Η εκεί πίεση δεν παραμένει σταθερή αλλά μεταβάλλεται συνεχώς. Οι διακυμάνσεις της ενδοφθάλμιας πίεσης είναι αποτέλεσμα διαφόρων εξωτερικών ή εσωτερικών επιδράσεων. Οι κυριότεροι τρόποι μεταβολής της ενδοφθάλμιας πίεση είναι:

1. Απότομες μεταβολές της πίεσης.
2. Ημερήσιες μεταβολές της πίεσης.
3. Πειραματικές μεταβολές της πίεσης.
4. Τραυματικές μεταβολές της πίεσης.
5. Περιβαλλοντικές μεταβολές της πίεσης.

Δεύτερο Μέρος

Ορισμός γλαυκώματος

Το γλαύκωμα είναι μια νόσος που χαρακτηρίζεται από αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Η αύξηση οφείλεται ή σε αυξημένη παραγωγή του υδατοειδούς υγρού ή σε μειωμένη απορρόφηση του, με αποτέλεσμα την άνοδο της ενδοφθάλμιας πίεσης, που μπορεί να φτάσει στα 30-40 mmHg. Η αυξημένη πίεση προκαλεί πόνο και τύφλωση, ενώ ακόμα, ωθεί το υδατοειδές υγρό μέσα στον κερατοειδή, όπου σχηματίζει μικρές σταγόνες. Το άτομο αρχίζει να βιώνει αμαυρωμένη όραση, επειδή εμποδίζεται το φως να περάσει μέσα από τον κερατοειδή. Ο αμφιβληστροειδής συμπιέζεται, η θρέψη του μειώνεται και τόσο αυτός όσο και το οπτικό νεύρο βαθμιαία καταστρέφονται, εκτός αν ληφθούν μέτρα για τον περιορισμό της εξέλιξης της νόσου.
Επειδή η τελική κατάληξη του γλαυκώματος είναι η τύφλωση, έγκαιρη ανίχνευση και θεραπευτική παρέμβαση είναι μεγάλης σημασίας.
Έξι είναι τα σήματα κινδύνου του γλαυκώματος:
1. Συχνές αλλαγές στα γυαλιά, κανένα από τα οποία δεν είναι ικανοποιητικό.
2. Αμαυρωμένη ή ομιχλώδης όραση, που καθαρίζει για πολύ λίγο.
3. Απώλεια περιφερικής όρασης.
4. Δακτυλίδια με χρώματα του ουράνιου τόξου γύρω από τα φώτα.
5. Δυσκολία προσαρμογής στα σκοτεινά δωμάτια.
6. Δυσκολία στην εστίαση κοντινής εργασίας.
Το άτομο που βιώνει οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα πρέπει να ζητά αμέσως ιατρική βοήθεια. Εξάλλου, όλα τα άτομα που είναι ηλικίας άνω των 35 ετών πρέπει να υποβάλονται σε πλήρη οφθαλμολογική εξέταση κάθε δύο χρόνια.

Μηχανισμός γλαυκώματος

Ο μηχανισμός του γλαυκώματος φαίνεται σχηματικά στην παρακάτω εικόνα.

Εικόνα 3

Μορφές γλαυκώματος

Βασικά, τα γλαυκώματα διαιρούνται σε: α)πρωτοπαθή, β)δευτεροπαθή, γ)συγγενή.
α)Ο όρος πρωτοπαθές γλαύκωμα δηλώνει τη μορφή του γλαυκώματος που δεν σχετίζεται με καμία γνωστή οφθαλμική ή συστηματική κατάσταση, που συμβάλλει σε παθολογικά επίπεδα ενδοφθάλμιας πίεσης. Είναι συνήθως αμφοτερόπλευρο και πιστεύεται ότι έχει κληρονομικό στοιχείο (κυρίως το χρόνιο γλαύκωμα ανοικτής γωνίας).
β)Το δευτεροπαθές γλαύκωμα συνδέεται με οφθαλμικές ή συστηματικές διαταραχές που είναι υπεύθυνες για την αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Συνήθως είναι μονόπλευρο.
γ)Το συγγενές γλαύκωμα εκδηλώνεται συνήθως μέσα στους πρώτους 6 μήνες της ζωής. Αποδίδεται σε ανωμαλία διάπλασης της γωνίας του προσθίου θαλάμου.

Οξύ γλαύκωμα (κλειστής γωνίας)

Το γλαύκωμα κλειστής γωνίας χαρακτηρίζεται από ταχεία αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης εξαιτίας απόφραξης της γωνίας του προσθίου θαλάμου από τη ρίζα της ίριδας (ιριδοκερατοειδής γωνία), που παρεμποδίζει την παροχέτευση του υδατοειδούς υγρού μέσα στο κανάλι του Schlemm.

Εικόνα 4: Οξύ γλαύκωμα

Αίτια

Ο οξύς αποκλεισμός της γωνίας του πρόσθιου θαλάμου από την ίριδα δημιουργείται μόνο σε μάτια με στενή εκ κατασκευής γωνία του πρόσθιου θαλάμου και ιδιαίτερα σε ανατομικά βραχύ μάτι (υπερμετρωπία) και μεγάλο σχετικά φακό. Τη σχετική προδιάθεση μπορεί κανείς να υποπτευθεί συχνά από τον αβαθή πρόσθιο θάλαμο. Η εκλυτική αιτία παραμένει ασαφής γύρω στα 75% των κρίσεων γλαυκώματος κλειστής γωνίας, ενώ στα υπόλοιπα συμβαίνει εξ ίσου συχνά σε μυδρίαση (επίσης και μετά από χορήγηση ατροπίνης από το στόμα) όπως και σε μύση και σπανιότερα σε έντονο τρόμαγμα ή σε αγχώδεις καταστάσεις. Στη μυδρίαση μπορεί η πτυχωμένη και ως εκ τούτου διογκωμένη ίριδα να αποφράξει τη γωνία του πρόσθιου θαλάμου. Μετά από χορήγηση ισχυρών μυωτικών η αύξηση της καμπυλότητας του φακού και ο σπασμός του σφιγκτήρα της ίριδας δημιουργεί ένα υδατοστεγές φράγμα μεταξύ του πρόσθιου και του οπίσθιου θαλάμου, η ίριδα εφάπτεται στερεά πάνω στο φακό, δημιουργείται στάση του υδατοειδούς υγρού στον οπίσθιο θάλαμο που πιέζει τη ρίζα της ίριδας προς τα εμπρός, έτσι ώστε αποφράσσει τη γωνία του πρόσθιου θαλάμου. Συνεπώς προκύπτει ότι δεν πρέπει να δίνουμε ποτέ θεραπευτικά ισχυρό μυωτικό, αλλά να αλλάζουμε με πιλοκαρπίνη 0,5% και αμέσως μετά να συνεχίζουμε με 1% σε σταγόνες.

Υποκείμενα Συμπτώματα

Τις πιο πολλές φορές η οξεία προσβολή γλαυκώματος είναι ένα δραματικό γεγονός. Ο ασθενής αισθάνεται σφοδρούς πόνους βαθιά στο μάτι ή γύρω απ’ αυτό, παρατηρεί συχνά ελάττωση της όρασης, σαν μέσα σε ομίχλη ή νύχτα και χρωματιστούς κύκλους γύρω από τις φωτεινές πηγές λόγω του οιδήματος του κερατοειδή. Οι πόνοι μπορεί να αντανακλούν σε ολόκληρο το κεφάλι, στα δόντια ή στον κορμό και να προκαλέσουν εμετό.
Το οξύ γλαύκωμα συμβαίνει σχεδόν δυο φορές πιο συχνά στις γυναίκες απ’ ότι στους άντρες. Η ηλικία των ασθενών κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 30 – 55 χρονών.

Διάγνωση

Για τη διάγνωση του οξύ γλαυκώματος απαιτούνται τονομέτρηση ασθενών και υπόπτων και την εξέταση του βυθού του οφθαλμού και κυρίως της περιοχής της οπτικής θηλής με το οφθαλμοσκόπιο και τη λήψη του οπτικού πεδίου δια των περιμέτρων.
Θεραπεία

Η αντιμετώπιση του οξέος γλαυκώματος:
-Συντηρητική
1. Ακεταζολαμίδη και μαννιτόλη 20% (σε δόση 100 – 150 ml) ως πρώτη ενέργεια για να μειωθεί η ενδοφθάλμια πίεση και να μπορούν να δράσουν τα κολλύρια.
2. Πιλοκαρπίνη 1% (στην αρχή ανά 5΄ – 15΄, μετά ανά 30΄ – 60΄). Δεν χρησιμοποιείται πιλοκαρπίνη σε αφακικό ή ψευδοφακικό κορικό αποκλεισμό, οπότε συνίσταται κάποιο μυδριακό.
3. Θυμοξαμίνη (για ελάττωση δράσης του διαστολέα, α1 – συμπαθολυτικό) ή β_ αναστολείς (σε εφ’ άπαξ δόση) ή δις ημερησίως.
4. Αντιφλεγμονώδη (κολλύριο πρεδνιζολόνης 1% ή άλλο)
5. Ηρεμιστικά
-Χειρουργική αντιμετώπιση (με περιφερική ιριδεκτομή) ή με Laser ή για λόγους προφύλαξης και στο άλλο μάτι (που δεν έχει εμφανίσει ακόμη κρίση).

Χρόνιο γλαύκωμα (ανοικτής γωνίας)

Ορισμός

Το χρόνιο απλό γλαύκωμα ονομάζεται η χρόνια νόσος στην οποία η ενδοφθάλμια πίεση αυξάνεται υψηλότερα από τα επίπεδα που επιτρέπουν απρόσκοπτη φυσιολογική και λειτουργική δραστηριότητα του οφθαλμού, χαρακτηρίζεται από ανοιχτή γωνία του πρόσθιου θαλάμου και ελαττωμένη αποχέτευση υδατοειδούς και δεν οφείλεται σε συνυπάρχουσα νόσο του οφθαλμού. Αν η νόσος συνεχιστεί για μακρύ χρονικό διάστημα προκαλεί χαρακτηριστικές εξαλλαγές στην οπτική θηλή και τα πεδία και καταλήγει σε απόλυτο γλαύκωμα και τύφλωση.
Ενώ το γλαύκωμα ανοικτής γωνίας μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο, δεν μπορεί να αποκατασταθεί η όραση που έχει ήδη χαθεί.

Αίτια

1. Υψηλή μυωπία
2. Θρόμβωση της κεντρικής φλέβας
3. Σύνδρομο διασποράς χρωστικής
4. Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
5. Ψευδοαποφολιδωτικό γλαύκωμα
6. Αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς
7. Δυστροφία του Fuchs
8. Μελαχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια

Συμπτωματολογία

Η κλινική εικόνα του χρόνιου απλού γλαυκώματος διαφέρει ελάχιστα από ένα ασθενή σε άλλο και κατά κανόνα η νόσος εξελίσσεται αργά, αθόρυβα και ασυμπτωματικά και μπορεί να φτάσει σε πολύ προχωρημένο στάδιο και στους δύο οφθαλμούς πριν δώσει στον ασθενή υποκειμενικά συμπτώματα. Τα συνηθέστερα συμπτώματα με τα οποία εμφανίζεται ο ασθενής είναι:
1. Θαμβός της όρασης.
2. Βάρος στον οφθαλμό και στην μετωπιαία χώρα.
3. Δυσκολία στην ανάγνωση.
4. Προοδευτικός περιορισμός του οπτικού πεδίου που αναγκάζει τον ασθενή να περπατάει με δυσκολία, να γυρνάει το κεφάλι από τη μια πλευρά στην άλλη και να σκοντάφτει σε διάφορα αντικείμενα. Τα συμπτώματα αυξάνονται σταδιακά και όταν ο οφθαλμός απολέσει τελείως την όραση, προστίθεται πόνος και κεφαλαλγία.

Διάγνωση

Για να γίνει η διάγνωση του χρόνιου απλού γλαυκώματος, χρειάζεται:
1. Τονομέτρηση των αρρώστων. Με την τονομέτρηση θα διαπιστώσουμε την αυξημένη πίεση στο μάτι.
2. Εξέταση του βυθού του ματιού και κυρίως της περιοχής της οπτικής θηλής με ειδικό όργανο, το οφθαλμοσκόπιο. Με τον τρόπο αυτό θα επισημάνουμε τις πρώιμες αρχόμενες αλλοιώσεις, την κοίλανση κ.α.
3. Λήψη του οπτικού πεδίου με ειδικά όργανα, τα περίμετρα με τα οποία θα ανιχνεύσουμε, θα αποκαλύψουμε τις πρώτες εκπτώσεις, τα τοξοειδή σκοτώματα κ.α.

Θεραπεία

Η αντιμετώπιση του χρόνιου απλού γλαυκώματος ανοιχτής γωνίας, είναι κατ’ αρχάς φαρμακευτική.
-Με αναστολείς των β-αδρενεργικών υποδοχέων όπως η τιμολόλη, η βηταξολόλη κ.α.
-Με παρασυμπαθητικομιμητικά, αυτά που προκαλούν μύση, μυωτικά.
-Με συμπαθητικομιμητικά, με κύριο εκπρόσωπο την επινεφρίνη ή υπό τη μορφή της διπινεφρίνης που παρουσιάζει ελάχιστες συστηματικές ανεπιθύμητες ενέργειες λόγω μικρότερης συγκέντρωσης 0,1%.
Για την αντιμετώπιση του γλαυκώματος, εκτός των κολλυρίων, μπορεί να χορηγηθούν αναστολείς της καρβονικής ανυδράσης όπως η ακετοζολαμίδη ή η διχλωροφαιναμίδη (OratrolR) που αναστέλλουν την παραγωγή του υδατοειδούς και ελαττώνουν την ενδοφθάλμια πίεση.

Επιπλοκές

Πρέπει να σημειωθεί ότι η μακροχρόνια χορήγηση κολλυρίου, το οποίο περιέχει κορτιζόνη σε άτομα με αλλεργική ή εαρινή επιπεφυκίτιδα κ.α., είναι δυνατόν να προκαλέσει μια μορφή γλαυκώματος, το γλαύκωμα εκ κορτιζόνης.

Τρίτο μέρος

Σκοποί της φροντίδας του οξέος και χρόνιου γλαυκώματος

1. Πρόληψη και μείωση της εξέλιξης της κατάστασης.
2. Μείωση του πόνου.
3. Πρόληψη μόνιμης τύφλωσης.

Νοσηλευτική φροντίδα

1. Συνεχής χορήγηση φαρμάκων που προκαλούν μύση (παρασυμπαθητικομιμητικά).
2. Χορήγηση από το στόμα ή ΕΦ αναστολέων της καρβονικής ανυδράσης, όπως Diamox, για μείωση παραγωγής του υδατοειδούς υγρού.
3. Χορήγηση αναλγητικών.
4. Χορήγηση υπεροσμωτικών μέσων (μανιτόλη) για μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Σε ορισμένες περιπτώσεις χορηγείται, για τον ίδιο σκοπό, γλυκερίνη από το στόμα.
5. Εξασφάλιση ήσυχου περιβάλλοντος, βοήθεια αρρώστου να χαλαρώσει και τοποθέτηση της κεφαλής και των ώμων σε ανάρροπη θέση.
6. Χειρουργική LASER. Η χειρουργική LASER μπορεί να ενδείκνυται ως κύρια θεραπεία για γλαύκωμα ή μπορεί να είναι απαραίτητη όταν η φαρμακευτική θεραπεία είναι ελάχιστα ανεκτή ή αναποτελεσματική στη μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Οι ακτίνες LASER μπορούν να χρησιμοποιηθούν για εκτέλεση πολλών διαδικασιών που σχετίζονται με τη θεραπεία γλαυκώματος.
a. Περιφερική ιριδεκτομή: Δημιουργεί μια ολικού πάχους οπή στην ίριδα, για να επιτρέψει τη ροή του υδατοειδούς υγρού από τον οπίσθιο στον πρόσθιο θάλαμο. Οι ενδείξεις γι’ αυτή τη διαδικασία περιλαμβάνουν:
i. Πρωτοφανές οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας με κοραίο αποκλεισμό.
ii. Χρόνιο, υποξύ ή διαλείπον πρωτοπαθές γλαύκωμα κλειστής γωνίας.

iii. Προφυλακτική θεραπεία γλαυκώματος ανατομικά στενής γωνίας πρόσθιου θαλάμου.
iv. Γλαύκωμα συνδυασμένων μηχανισμών.
v. Δευτεροπαθές γλαύκωμα κλειστής γωνίας, συμπεριλαμβανομένου και γλαυκώματος ακτινωτού αποκλεισμού και αφακικού κοραίου αποκλεισμού
b. Σκληροκερατοειδή πλαστική: Τροποποιεί το σκληροκερατοειδή ηθμό για να αυξήσει την εκροή του υδατοειδούς υγρού. Εφαρμόζεται όταν η φαρμακευτική θεραπεία μόνη είναι ανεπαρκής για να ελέγξει την ενδοφθάλμια πίεση σε γλαύκωμα ανοικτής γωνίας.
c. Γωνιοπλαστική: Συρρικνώνει την περιφερική ίριδα για να εξαλείψει επαφή της με το σκληροκερατοειδικό ηθμό.
d. Κοραιοπλαστική: Μεγεθύνει μυωτική κοραία περιοχή με συρρίκνωση των ιριδικών ινών και επιμήκυνση του ανοίγματος της κόρης.
e. Συνεχιόλυση: Τραβά ελαφρά κολλημένες συμφύσεις από το γωνιακό τοίχωμα του κερατοειδή.
f. Σφιγκτηρεκτομή: Δημιουργεί ακτινικές τομές στο σφιγκτήρα μυ της ίριδας, για να επιτρέψει μεγέθυνση της κόρης.
g. Κυκλοφωτοπηξία: Καταστρέφει μερικές από τις ακτινωτές προσεκβολές, για να μειώσει την παραγωγή υδατοειδούς υγρού.
h. Γωνιοφωτοπηξία: Εκριζώνει νέα αγγεία σε νεοαγγείωση προσθίου θαλάμου. Χρησιμοποιείται με παναμφιβληστροειδική φωτοπηξία για να θεραπεύσει γλαύκωμα νεοαγγείωσης.
Η χειρουργική LASER μπορεί επίσης να εφαρμοστεί για τη θεραπεία γλαυκώματος ακτινωτού – αποκλεισμού (κακοήθες γλαύκωμα), την επαναδιάνοιξη αποτυχημένων σημείων διήθησης και ρήξη κύστεων της ίριδας ή του ακτινωτού σώματος.
7. Συμβατική χειρουργική. Διαδικασίες συμβατικής χειρουργικής εκτελούνται όταν οι τεχνικές LASER είναι ανεπιτυχείς, δεν υπάρχει διαθέσιμος εξοπλισμός LASER ή όταν ο άρρωστος δεν είναι καλός υποψήφιος για χειρουργική LASER. Οι διαδικασίες της συμβατικής χειρουργικής είναι οι εξής:
a. Περιφερική ιριδεκτομή: Αφαιρεί το περιφερικό τμήμα της ίριδας, για να επιτρέψει τη ροή του υδατοειδούς υγρού από τον οπίσθιο στον πρόσθιο θάλαμο. Ενδείκνυται σε γλαύκωμα με κοραίο αποκλεισμό.
b. Σκληροκερατοειδεκτομή: Δημιουργεί ένα νέο μονοπάτι μέσα από το σκληρό χιτώνα. Αυτό επιτυγχάνεται με εκτομή κρημνού μισού πάχους κερατοειδή που κρέμεται στη στεφάνη, αφαίρεση τμήματος του σκληροκερατοειδικού ιστού, επαναπροσέγγισης του κρημνού του σκληρού χιτώνα και καλή ραφή του επιπεφυκότα, για πρόληψη διαρροής υδατοειδούς υγρού. Η σκληροκερατοειδεκτομή αυξάνει την εκροή του υδατοειδούς υγρού με παράκαμψη των φυσιολογικών δομών παροχέτευσής του. Καθώς το υγρό ρέει μέσα από το νέο αυτό κανάλι, σχηματίζεται μια φυσαλίδα, που μπορεί να παρατηρηθεί κατά την εξέταση του επιπεφυκότα. Επιπλοκές της διαδικασίας περιλαμβάνουν: παθολογικά χαμηλή ενδοφθάλμια πίεση, ύφαιμα (αίμα στον πρόσθιο θάλαμο), λοίμωξη και αποτυχία διήθησης.
c. Μικροχειρουργική παράκαμψης: Δημιουργεί παράκαμψη στη ροή του υδατοειδούς υγρού με χρήση συνθετικών σωλήνων για διατήρηση βατού συριγγίου παροχέτευσης. Ένας συνθετικός σωλήνας πολύ μικρής διαμέτρου εμφυτεύεται στον πρόσθιο θάλαμο και συνδέεται με τον αυλό εξωβολβικής φλέβας. Αυτή η διαδικασία χρησιμοποιείται σε μάτια με πολύ ψηλή ενδοφθάλμια πίεση ή σε αποτυχία προηγούμενης διαδικασίας διήθησης (σκληροκερατοειδεκτομή). Πιθανές επιπλοκές των εμφυτεύσεων παροχέτευσης είναι: υποτονία, κερατοειδική μη αντιστάθμιση και διάβρωση του σωλήνα.

Μετεγχειρητική φροντίδα

Η μετεγχειρητική νοσηλευτική παρέμβαση μετά από αντιγλαυκωματικές επεμβάσεις είναι όμοια με εκείνη που εφαρμόζεται στις άλλες ενδοφθαλμικές εγχειρήσεις.
1. Ενστάλαξη μυδριατικών σταγόνων.
Η κυκλοπληγική δράση μερικών μυδριατικών επεξηγείται στον άρρωστο πριν από την ενστάλαξη, γιατί αυτά μπορεί να μειώσουν την οπτική οξύτητα και να τον θορυβήσουν. Διαβεβαίωση του αρρώστου ότι αυτή η μεταβολή είναι προσωρινή.
2. Ενστάλαξη ευρέως φάσματος αντιβιοτικών σταγόνων για 4-5 ημέρες και κορτικοστεροειδών για αρκετές εβδομάδες, για μείωση φλεγμονής και συμφύσεων.
3. Η χορήγηση ασπιρίνης αντενδείκνυται για τον κίνδυνο αιμορραγίας, ο δε πόνος ανακουφίζεται συνήθως με ακεταμινοφαίνη.
4. Κάλυψη του οφθαλμού για 24 ώρες ή περισσότερο, αν χρειάζεται.
5. Προοδευτική έγερση του αρρώστου, ανάλογα με την ηλικία και τη φυσική του κατάσταση.
6. Αποφυγή έντονης δραστηριότητας και κινήσεων όπως σκύψιμο, ανύψωση βαριών αντικειμένων, προσπάθεια κατά την αφόδευση, επειδή αυξάνουν την ενδοφθάλμια πίεση, για 1 εβδομάδα.
7. Αποφυγή οδήγησης για 1 εβδομάδα.

Προετοιμασία αρρώστου για θεραπεία με LASER.

1. Ενημέρωση του αρρώστου για την ακριβή φύση της διαδικασίας και για το τι θα πρέπει να περιμένει πριν και μετά.
2. Εξασφάλιση έγγραφης συγκατάθεσης.
3. Η διαδικασία μπορεί να γίνει σε εξωτερική βάση. Σ’ αυτήν την περίπτωση, ο άρρωστος πρέπει να έχει κάποιο συνοδό που θα τον φέρει για τη θεραπεία και στη συνέχεια θα τον πάει στο σπίτι, επειδή καμιά φορά προηγείται θολή όραση.
4. Ενημέρωση αρρώστου ότι δεν υπάρχει κανένας περιορισμός υγρών ούτε πριν ούτε μετά τη θεραπεία.
5. Ενστάλαξη σταγόνων πιλοκαρπίνης 1 ώρα περίπου πριν από τη διαδικασία. Οι σταγόνες αυτές εμποδίζουν τη σύσπαση της ίριδας κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

Φροντίδα αρρώστου μετά τη θεραπεία LASER

Η προαγωγή της άνεσης του αρρώστου είναι ο κύριος αντικειμενικός σκοπός της φροντίδας.
1. Χορήγηση ασπιρίνης ή ακεταμινοφαίνης, μετά από ιατρική οδηγία, για κεφαλαλγία, η οποία δεν είναι σπάνια το πρώτο 24ωρο.
2. Χορήγηση κορτικοστεροειδών, μετά από ιατρική οδηγία, για πρόληψη φλεγμονής.
3. Κάλυψη του οφθαλμού.
4. Ενθάρρυνση του αρρώστου να συνεχίσει τη λήψη του φαρμάκου του, μέχρι να επανέλθει για εξέταση. Μερικοί άρρωστοι βιώνουν αύξηση της πίεσης.

Τέταρτο Μέρος

Πρόγνωση

Σε ευνοϊκές περιπτώσεις μπορεί κανείς να υπολογίσει, ότι με μια εγχείρηση θα ρυθμιστεί η ενδοφθάλμια πίεση στα φυσιολογικά επίπεδα στα 80-90 % των πασχόντων ματιών (συριγγοποιητική εγχείρηση). Η τύχη του ματιού εξαρτάται από το στάδιο του γλαυκώματος. Εάν εγχειρήσουμε σε αρχικό στάδιο, τότε η ρύθμιση της πίεσης οδηγεί στην πλήρη αναστολή της εξέλιξης της πάθησης. Σε προχωρημένο όμως στάδιο μπορεί να συνεχίσουν να αυξάνονται οι προχωρημένες βλάβες του οπτικού πεδίου, που υπήρχαν πριν από την εγχείρηση. Τότε πρέπει να επιχειρήσουμε φαρμακευτική αγωγή με αγγειοδιασταλτικά και επί πλέον χορήγηση δακτυλίτιδας, μήπως και σταματήσει την παραπέρα εξέλιξη. Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να μειώσουμε την αρτηριακή πίεση, γιατί τότε, σε προχωρημένο στάδιο γλαυκώματος, μπορεί να εξαφανισθεί σύντομα ακόμη και το οπτικό πεδίο που έχει παραμείνει.

Έκβαση

Η εξέλιξη της νόσου παραμένει σε πολλά σημεία αδιευκρίνιστη. Είναι βέβαια από παλιά γνωστό ότι η παρατεταμένα υψηλή ενδοφθάλμια πίεση δημιουργεί ελλείμματα του πεδίου. Αντίθετα, έχει αποδειχτεί ότι ασθενείς με οφθαλμική υπέρταση (με πίεση δηλαδή 20-29 mg Hg) και κάτω από την ιατρική παρακολούθηση πέντε χρόνων, έπαθαν αλλοιώσεις του πεδίου σε ποσοστό μόνο 5% και ότι σπάνια εμφανίζονται γλαυκωματικές αλλοιώσεις και σε άτομα με φυσιολογική πίεση. Έτσι, οι γλαυκωματικές αλλοιώσεις του πεδίου από αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση πρέπει να θεωρούνται σαν υπόθεση δεκαετιών μάλλον παρά χρόνων.

Επιπλοκές

Το γλαύκωμα είναι το συχνότερο αίτιο τύφλωσης στις αναπτυγμένες χώρες, όπου είναι σπάνιες οι σοβαρές μολυσματικές παθήσεις των ματιών. Το 15-20 % των τυφλών έχουν χάσει το φως τους από γλαύκωμα. Η ασθένεια λοιπόν έχει μεγάλη κοινωνική σημασία.

Εικόνα 5: Η εξέλιξη της γλαυκωματικής οπτικής θηλής σε τύφλωση.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-Στοιχεία ανατομικής του ανθρώπου, Δρ. Ιωάννης Χατζημπούγιας, 3η έκδοση, εκδόσεις GM DESIGN Γιώργος Μανιατογιάννης, Σεπτέμβριος Θεσσαλονίκη 2003.

-Οφθαλμολογία, Ιωάννη Κολιοπούλου, Επιστημονικές εκδόσεις «Γρηγόρης Παρισιάνος», Αθήνα 1995.

-Γλαύκωμα, Σπ. Παλλάλη, Τόμος 5, Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας, Αθήνα 1983.

-Οφθαλμολογία, Wolfang Leydhecker, Μανώλης Μπεκράκης, 21η έκδοση, Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας 1984.

-Επίτομη ανατομική του ανθρώπου και Ατλας, Αλεξάνδρου Π. Σάββα, Τόμος Β, Δ’ έκδοση, Εκδοτικός οίκος Αφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 1989.

-Παθολογική και Χειρουργική νοσηλευτική, Αννα Σαχίνη – Καρδάση, 3ος τόμος, Β’ έκδοση, εκδόσεις Βήτα, Αθήνα 2000.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΝΕΟ ΤΑΛΑΝΤΟ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ 1ο ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ

Κατηγορίες

Επιλογές

Newsletters

Εγγραφείτε για τα για ενημερωτικά δελτία μας(newsletters)!

Newsletters Απλό κείμενοHTML Μήνυμα e-mail

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΝΕΟ ΤΑΛΑΝΤΟ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ 1ο ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ

Κατηγορίες

Επιλογές

Newsletters

Τα νέα της Μητρόπολης

Τάλαντο

Επιούσιος

Σύγκριση χαρακτηριστικού